Dwór na Wyczółkach. Piękno, które popada w ruinę! FOTO

Podobno w tym miejscu stała leśniczówka Jana III Sobieskiego a na wysepce król kazał wybudować kapliczkę dla uczczenia zwycięstwa pod Wiedniem. Ponoć bywała tu królowa Marysieńka a jeńcy tureccy wykopali tunel pomiędzy Wyczółkami a Wilanowem. O drewnianym dworze w Wyczółkach krążą legendy. Żadna z nich nie pomogła w obiektowi. Od lat w zastraszającym tempie niszczeje...

To miejsce ma swój adres: ul. Łączyny 53. To dawna wieś Wyczółki, pod tą nazwą funkcjonuje dziś osiedle dzielnicy Ursynów. Ale tutejsza osada jest jedną z najstarszych w rejonie - parafialne księgi św. Katarzyny wspominają o niej po raz pierwszy w XV wieku. Wtedy istniała pod nazwą Wola Służewiecka. Duża, licząca 35 domów i 185 mieszkańców wieś była dzielona przez kolejnych właścicieli i po powstaniu styczniowym na jej dawnym terenie było już 6 wsi: Wyczółki, Grabowo, Imielno, Krasnowola, Ludwinów i Grabówek.

Dziś na Wyczółkach wśród gęstych drzew i krzewów odnajdziemy murowany dwór  z 1894 roku wyremontowany niedawno przez właściciela. W 1983 roku w parku i murowanym obiekcie nakręcono polski horror „Widziadło” z Romanem Wilhelmim w roli głównej (po latach „wrócił” na Ursynów w „Alternatywy 4”). Zapuszczając się dalej, przy zgodzie zarządcy - bo teren jest własnością prywatną i na co dzień nie jest udostępniany - nad stawem Berensewicza natrafimy na starszy, chylący się ku ruinie, ale przez to jeszcze bardziej ciekawy i intrygujący, modrzewiowy dwór.

Powstał w 1805 roku jako siedziba rodziny kasztelana Franciszka Krotkowskiego, ówczesnego właściciela majątku Wyczółki. Kolejnymi właścicielami była rodzina Romanów a od 1842 roku hrabia Fryderyk Skarbek - jeden z największych intelektualistów XIX wieku. Jak pisze prof. Lech Królikowski w swojej książce „Ursynów wczoraj, dziś, jutro”, w 1842 r. hrabia wystąpił do Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchowych (gdzie pełnił funkcję prezesa Rady Głównej Opieki Zakładów Dobroczynnych) o pożyczkę na zakup majątku Wyczółki. Dostał ją a rodzina od razu zasiedliła piękny modrzewiowy dwór. 

Przy postaci Fryderyka Skarbka warto zatrzymać się na chwilę dłużej, bo z rodziną tą wiąże się życie naszego najsłynniejszego kompozytora - Fryderyka Chopina. Do matki F. Skarbka - Ludwiki należała wieś Żelazowa Wola, a w tamtejszym dworze nauczycielem dzieci Skarbków został Francuz Mikołaj Chopin. Znany dziś dworek Chopina w Żelazowej Woli to wschodnia oficyna dawnego dworu Skarbków, w którym 1 marca 1810 r. urodził się syn Mikołaja - słynny kompozytor, który na cześć słynnego wówczas ekonomisty i sponsora Chopinów, dostał swoje imię.

Skarbek był właścicielem Wyczółek aż do swojej śmierci w 1866 roku. Gdyby dziś zobaczył swoją posiadłość z pewnością rzewnie by zapłakał… Kolejni właściciele - hrabianka Grabowska, Konstanty Grabowski, Antoni Żukowski i wreszcie Berensewiczowie - ostatni właściciele - utrzymywali dwór w dobrym stanie, aż do II wojny światowej. 

zdjęcia ze zbiorów Pawła Sierpińskiego zamieszczone w książce prof. L. Królikowskiego "Ursynów wczoraj, dziś, jutro", 2014

- Po prawej stronie bramy wjazdowej zlokalizowane są budynki gospodarcze, po stronie przeciwnej znajduje się dworek, ustawiony dłuższą osią w kierunku północ-południe. Między drogą dojazdową a budynkiem znajduje się niecka zbiornika wodnego, mocno zarośnięta. Obecnie elewacją reprezentacyjną jest elewacja zachodnia, przed którą znajduje się taras i okrągły gazon kwiatowy z centralnie ustawioną, figuralną rzeźbą przedstawiającą postać kobiecą, na postumencie - pisał K. Szyler w opracowaniu na temat Wyczółek. 

W 1938 roku Wyczółki wraz ze Służewcem włączono do Warszawy. Z tego powodu własność Berensewiczów została w 1945 roku znacjonalizowana na podstawie dekretów Bieruta. Biuro Odbudowy Stolicy zaraz po wyzwoleniu zleciło inwentaryzację majątku. Dokonał jej Michał Czapski, który stwierdził na miejscu: „Dwór modrzewiowy liczący 300 lat w stanie dobrym, budynek dla służby, bardzo stary - do rozbiórki, budynek murowany gospodarczy, parterowy w stanie dobrym oraz szopa drewniana z desek.”

W latach 70. XX wieku zakusy na przejęcie dworu zlokalizowanego przy stawie miał państwowy Kombinat Budownictwa Miejskiego „Południe”, który niedaleko postawił swoją fabrykę domów. Jak pisze prof. Królikowski w swojej książce, planowano tam urządzić ośrodek rekreacyjny dla załogi kombinatu. 

Rodzina Berensewiczów starała się po wojnie odzyskać Wyczółki, przez długie lata bezskutecznie. Udało się to w latach 90 XX wieku. W tej chwili własność jest w rękach Pawła Sierpińskiego. Niestety dwór coraz bardziej popada w ruinę. Okna są zabezpieczone kratami, posiadłości pilnują agresywne psy, ale poza tym nic się tam nie dzieje. Od czasu do czasu to tajemnicze miejsce odwiedzane jest przez fanów eksploracji niedostępnych obiektów. Z jednej z takich wypraw prezentujemy zdjęcia w naszej fotogalerii dokumentującej wnętrza dworu.

zdjęcia dworku Wyczółki - fot. Jarosław Budyta

Na terenie dawnego parku angielskiego (przypomnijmy ponad 3 ha powierzchni!) znajduje się staw Berensewicza. Składa się on z dwóch akwenów – dolnego większego, i górnego mniejszego. Na środku stawu górnego znajduje się wyspa, która w przeszłości była połączona z lądem za pomocą mostu, usytuowanego od strony północnej, po którym zachowały się tylko kamienne przyczółki. W centrum wyspy usytuowana jest murowana piwnica z wejściem od strony wschodniej. To stąd wzięła się legenda o tunelu podziemnym łączącym Wyczółki z Wilanowem.

Staw został zrekultywowany w 2004 roku przez dzielnicę Ursynów w celu retencjonowania wód z Potoku Służewieckiego w okresie przejścia fali wezbraniowej oraz odtworzenia historycznej kompozycji zespołu dworsko-ogrodowego Wyczółki. 

Piękny modrzewiowy dwór wpisany do rejestru zabytków w 1952 roku, nie miał takiego szczęścia. Znajduje się w rękach prywatnych i od kilkudziesięciu lat czeka na lepsze czasy...

ZOBACZ ZDJĘCIA Z WNĘTRZ DWORU WYCZÓŁKI (źródło: forgotten.pl)

[ZT]12348[/ZT]