Nie jedz frytek, a przechytrzysz raka! WYWIAD

O tym co jeść i jak jeść, by zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka rozmawiamy z mgr Agatą Lewandowską, dietetyczką kliniczną z Centrum Onkologii na Ursynowie. Centrum organizuje bezpłatne konsultacje żywieniowe, na które zaprasza mieszkańców naszej dzielnicy.

Ruszył właśnie pilotażowy program wdrażania profilaktyki onkologicznej w zakresie edukacji żywieniowej. Po co go wprowadzono?

Badania przeprowadzone przez Amerykański Instytut Badań nad Rakiem wskazują jednoznacznie, że prowadząc zdrowy styl życia, a w tym stosując odpowiednią dietę możliwe jest zmniejszenie ryzyka zachorowania na nowotwory nawet o 1/3.

Kierując się zasadą, że lepiej zapobiegać niż leczyć oferujemy bezpłatne, indywidualne konsultacje żywieniowe. Po konsultacji każda osoba uzyskuje wskazówki co do stylu odżywiania - co ma jeść żeby zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka. Program kierujemy do osób dorosłych borykających się z otyłością, nadwagą oraz chorobami współistniejącymi takimi jak: cukrzyca i nadciśnienie, dna moczowa i innymi chorobami metabolicznymi czy otyłością patologiczną. 

Podobno tylko 15 proc. osób jest obciążonych genetycznie.  Za tak wysokim wskaźnikiem zachorowań leży głównie - palenie papierosów, brak ruchu i to o czym się ostatnio mówi - złe odżywianie. Czy to co jemy jest rzeczywiście tak ważne?

Na początku musimy sobie zadać pytanie czym jest choroba nowotworowa. Rak to choroba komórek. Komórki są podstawowymi jednostkami, z których zbudowany jest nasz organizm. Są one kontrolowane przez geny oraz układ odpornościowy. Zdrowe komórki zmieniają się w nowotworowe z chwilą, gdy wymykają się spod kontroli układu odpornościowego. Przyczyną, która umożliwia komórkom niekontrolowane dzielenie się są błędy w kodzie DNA. Do czynników sprzyjających powstawaniu tego procesu, tak jak Pani wspomniała w pytaniu należą: wdychanie dymu tytoniowego, otyłość i nadwaga - brak aktywności fizycznej, dieta bogata w produkty tłuste i mączne, a uboga w owoce i warzywa, alkohol, nieleczone stany zapalne. I nie sposób wspomnieć o zakażeniu wirusem HPV, czyli wirusem brodawczaka ludzkiego, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Wirus ten sprzyja zmianom nowotworowym w narządach rodnych, moczowych, ale także jamie ustnej. Są już dostępne szczepienia przeciwko niektórym typom wirusa. 

Ale to co sami dla siebie możemy zrobić to wzmocnić swój układ odpornościowy poprzez właściwe żywienie, ruch, odpowiednią ilość i jakoś snu, wylecznie wszystkich stanów zapalnych np. zębów.

Wiele osób dzisiaj odżywia się źle. Żyjemy szybko, nerwowo, często brakuje nam czasu na porządny posiłek, więc jemy byle jak i byle co. Gdzieś w biegu, na ulicy - kebaby, hamburgery itp. itd. Jakie składniki są zabójcze dla naszego organizmu i mogą przyspieszyć rozwój nowotworu? 

Jako specjalista z dziedziny żywienia klinicznego prowadząc wywiady z moimi pacjentami, bardzo często obserwuję podstawowe błędy w ich sposobie odżywiania. Dzieje się tak, ponieważ tak naprawdę nikt nas nie nauczył jak jeść prawidłowo. Obecnie panuje moda na różne diety - nie zawsze każda z nich ma udowodnione działanie prozdrowotne. Często skutkiem stosowania diet są niedobory składników mineralnych, witamin, nie mówiąc już o ilości energii - co sprzyja efektowi jojo ale i rozchwianiu całego systemu metabolicznego. A także obniżeniu odporności, która jest naszym narzędziem w walce przeciwko nowotworom.

Fast food - kebaby, pizza, hamburgery, frytki i tym podobne - są to dania, obfitujące w tłuszcze i cukry, które przy braku aktywności fizycznej szybko zmieniają się w tkankę tłuszczową. Jej nadmiar to nie tylko defekt kosmetyczny lecz również przyczyna wielu chorób. Badania potwierdziły, że nieleczona nadwaga i otyłość zwiększa ryzyko chorób nowotworowych. Redukując masę ciała oraz spożywając dietę opartą o produkty roślinne, unikając palenia i żucia tytoniu można zapobiec około 70 proc. nowotworom takim jak: przełyku, żołądka, jelit, nerki, pomenopauzalnego raka piersi, jajnika, szyjki macicy czy prostaty.

Tkanka tłuszczowa to nie tylko zasób energii. To przede wszystkim czynny narząd, który - jeśli jest go za dużo - wydziela szereg substancji, w tym hormonów płciowych oraz substancji powodujących przewlekłe stany zapalne. A to w konsekwencji prowadzi do osłabienia całego układu immunologicznego.

Co i jak powinniśmy jeść, aby nasz organizm pozostawał długo zdrowy i by zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwór?

Nasza dieta powinna być oparta o produkty pochodzenia roślinnego w około 70 proc. Pozostałą część stanowić powinny produkty pochodzenia zwierzęcego typu: jaja, produkty mleczne, ryby, drób. Należy zmniejszyć ilość czerwonego mięsa oraz jego przetworów, wyeliminować picie napojów słodzonych i słodyczy - smaku słodkiego szukać w surowych owocach. Dieta oparta o warzywa, owoce, nasiona roślin strączkowych (soczewica, fasola i inne), z dodatkiem produktów pochodzenia zwierzęcego pozwala dostarczać organizmowi niezbędnych witamin i mikroelementów potrzebnych do właściwego funkcjonowania.

Jest wiele substancji zawartych właśnie w warzywach, owocach i przyprawach, które mają udowodnione działanie przeciwnowotworowe - brukselka, kapusta biała i czerwona, kalafior. Pozostałe warzywa zielone, żółte, czerwone, fioletowe mają także działanie prozdrowotne. Na przykład marchew - zawiera B-karoten, który niezbędny jest w procesie widzenia, wpływa również na odporność.

Nie bez znaczenia są także techniki kulinarne. I tak smażenie na głębokim tłuszczu nie jest polecane z powodu powstawania toksycznych związków, jeśli nie używa się właściwego tłuszczu lub jeśli kilkakrotnie smaży się na tym samym. Smażone jedzenie jest też bardzo kaloryczne, co przy braku ruchu sprzyja nadwadze. 

Czy naprawdę ważne jest jedzenie regularne i spożywanie codziennie posiłków ciepłych?

Posiłki ciepłe mają znaczenie w porach takich jak jesień i zima, kiedy musimy się rozgrzać, natomiast bardziej istotny jest skład dań i to z jakich produktów zostały zrobione. Ważniejsze jest regularne spożywanie posiłków. Systematyczne jedzenie pozwala na spożycie bardziej przemyślanych i mniejszych porcji jedzenia. Jedząc jeden albo dwa posiłki na dobę jemy 3-krotne porcje na raz, najczęściej wieczorem. Takie postępowanie prowadzi nie tylko do nadwagi i otyłości, ale obciążeń całego układu pokarmowego. Rzadkie i obfite posiłki skutkują w pierwszym etapie najczęściej: rozdrażnieniem, spadkiem koncentracji, bólami głowy, spadkiem jakości snu a w dłuższej perspektywie nawet niedożywieniem jakościowym, czyli niedoborami niektórych składników witaminowych czy mineralnych! 

Znany aktor Krzysztof Kolberger, który chorował na raka nerki, przedłużył sobie życie o 20 lat. Wielokrotnie powtarzał w wywiadach, że zawdzięcza to nie tylko odpowiedniemu leczeniu, ale także przestrzeganiu odpowiedniej diety. Czy jest to możliwe?

Samo jedzenie nie stanowi lekarstwa na nowotwór, ale prawidłowo zbilansowana dieta ma bardzo duże znacznie w profilaktyce nowotworowej a także w leczeniu pacjentów w trakcie remisji choroby nowotworowej. Chodzi o to, aby pomóc naszemu układowi odpornościowemu wszelkimi dostępnymi metodami, przy czym jak najmniej go obciążając. Tak jak wspomniałam na początku, według specjalistów z Amerykańskiego Instytutu Badań nad Rakiem stosując zalecenia profilaktyki nowotworowej, żywienia ryzyko zachorowania na nowotwór można zmniejszyć o 1/3, w przypadku osób, które nie mają obciążeń dziedzicznych

Czyli warto zdrowo się odżywiać i inwestować w jedzenie dobrej jakości?

Oczywiście. Pamiętajmy, że każdy dzień jest darem. Jest o co walczyć. Dlatego zapraszam na porady.

Każda osoba dorosła z województwa mazowieckiego, która chciałaby zasięgnąć porady pani Agaty może zgłosić się do Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej - Curie (Centrum Profilaktyki Nowotworów), ulica Roentgena  5.

Rejestracja wizyt i informacja pod nr tel. (22) 546 31 03. Konsultacje trwają od października do grudnia 2014 r.