Pożegnanie z rondem. Krystyna Krahelska znika z Ursynowa. Na zawsze?

Julian Ursyn Niemcewicz - pisarz, dramaturg, patriota - to patron Ursynowa i jednego z gimnazjów, Krystyna Krahelska - łączniczka w powstaniu warszawskim - ma rondo i również gimnazjum swojego imienia. Obaj patroni, podobnie jak Cichociemni Spadochroniarze AK, wkrótce znikną z naszej dzielnicy. Czy na zawsze?

To już ostatnie dni ronda im. Krystyny Krahelskiej na skrzyżowaniu alei KEN i Płaskowickiej. Budowlańcy Południowej Obwodnicy Warszawy rozpoczęli dziś jego rozbiórkę. Nie ma już tabliczki a za moment w miejscu ronda pojawi się nowo wytyczony pas ruchu. W rejonie skrzyżowania obowiązywać będzie zakaz skrętu w lewo. Na części terenu z rondem ma powstać ogrodzone zaplecze budowy POW a na pozostałym fragmencie powstaje drogowa "opaska". Od końca marca kierowcy będą już jeździć wg nowej organizacji ruchu.

Wraz z rondem, z Ursynowa znika jego wybitna patronka - poetka, harcerka, żołnierka Armii Krajowej, uczestniczka powstania warszawskiego. Została ranna 1 sierpnia 1944 roku na Mokotowie podczas ratowania rannego w czasie ataku na Dom Prasy przy Marszałkowskiej 3/5 kolegi. W wyniku zadanych ran zmarła 2 sierpnia.

Pochowano ją przed kamienicą przy ul. Polnej 46, z której wyruszyła do Powstania. W kwietniu 1945 roku jej prochy przeniesiono na starym cmentarz służewski przy ul. Anyżkowej, a więc na Ursynów. Pośmiertnie została odznaczona Krzyżem Walecznych oraz Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami.

Warszawiacy kojarzą tę kobietę głównie z postacią... Syrenki. To Krystyna Krahelska właśnie pozowała Ludwice Nitschowej, autorce pomnika warszawskiej Syrenki.

Wyrzeźbiona przeze mnie twarz Syreny warszawskiej jest twarzą Krystyny zmonumentalizowaną, aby nie było tak łatwo rozpoznać Krysię, chodzącą ulicami, co by Ją może krępowało. Bo chodziła ulicami warszawskimi prosta, wysoka, jaśniejąca uśmiechem wewnętrznej młodzieńczej radości i siły, gotowa na wszystko, co uczciwe, sprawiedliwe i piękne.

- mówiła autorka pomnika.

Rondo na skrzyżowaniu alei KEN z Płaskowickiej zostało wybudowane w 1999 roku podczas przedłużania alei w kierunku południowym. Patronkę nadano mu 11 stycznia 2007 roku, a więc 10 lat temu. Mimo to nadal nie wszyscy ursynowianie kojarzą Krahelską z rozbieranym właśnie rondem.

2017 rok dla patronki tak bardzo związanej z naszą dzielnicą jest pechowy. Na Ursynowie obok ronda miała także swoją szkołę - Gimnazjum nr 96 im. Krystyny Krahelskiej przy ul. Wokalnej, które.... zostało zlikwidowane przez Radę M. St. Warszawy 19 stycznia 2017 roku. Czy zatem Krystyna Krahelska całkowicie i na zawsze zniknie z Ursynowa, gdzie pochowano jej prochy?

Przewodnicząca Rady Dzielnicy Teresa Jurczyńska-Owczarek zapewnia, że nie. - To wielka postać i moim zdaniem trzeba przywrócić ją na Ursynowie. Może jakiś nowy obiekt, nowa ulica? - zastanawia się radna. 

Jurczyńska ostatnio pytała dzielnicę o los innego patrona, który wraz z Gimnazjum nr 92 przy Koncertowej, znika z mapy oświatowej. Likwidowana szkoła nosi imię patrona Ursynowa - Juliana Ursyna Niemcewicza i szkoda byłoby, gdyby żadna z placówek edukacyjnych nie przejęła tego wybitnego patrona.

- Proponowałam, aby imię Juliana Ursyna nadać Szkole Podstawowej nr 81 przy Puszczyka, najstarszej podstawówce na wysokim Ursynowie. Ta propozycja spotkała się z dobrym przyjęciem dyrekcji i rodziców - mówi Jurczyńska-Owczarek.

Dziś SP 81 nosi imię Lucjana Rudnickiego, zapomnianego pisarza, działacza przedwojennej Polskiej Partii Socjalistycznej i Komunistycznej Partii Polski. Patron został nadany szkole 2 października 1969 roku na dziesięciolecie istnienia - wcześniej bowiem placówka mieściła się na Mokotowie. Na Ursynów Północny przeniesiono ją w 1977 roku, wraz z zakończeniem budowy budynku przy Puszczyka 6. Kilka lat temu szkoła miała zmienić patrona na Unię Europejską, ale dziś najodpowiedniejszy wydaje się jednak Julian Ursyn Niemcewicz.

Co z innym patronami?

Reforma oświaty, likwidująca gimnazja, znosi również ich patronów. Z Ursynowa znikną zatem Stanisław Staszic (gimnazjum przy Kajakowej), Izabela Czartoryska (gimnazjum przy Szolc-Rogozińskiego), Ignacy Jan Paderewski (gimnazjum przy Lokajskiego) oraz Cichociemni Spadochroniarze Armii AK, którzy zaledwie 2 lata temu zostali patronem gimnazjum przy Na Uboczu. Nie będzie już także Heleny Modrzejewskiej, bo decyzją radnych miejskich znika CIX Liceum Ogólnokształcące przy Warchałowskiego.

Wg przewodniczącej Teresy Jurczyńskiej-Owczarek niektórzy patroni mogliby wrócić - do nowo tworzonych podstawówek. Na Ursynowie na razie powstaje jedna - przy Kajakowej. Niegdyś była to Szkoła Podstawowa nr 101 im. Kompanii AK. W kolejnych latach dzielnica może tworzyć następne nowe podstawówki, bo dzieci będzie wystarczająco dużo. Ratusz rozważa powołanie odrębnej szkoły podstawowej na Warchałowskiego a być może także przy Na Uboczu.

Czy wraz z odrodzeniem dawnych szkół wrócą dawni patroni? Czy Krystyna Krahelska będzie miała swoją ulicę, rondo lub zaistnieje na oświatowej tabliczce? O tym decydować będą ursynowscy i miejscy radni.